پیش از عثمان یکی نساخ بود

کو به نسخ وحی جدی می نمود

چون نبی از وحی فرمودی سبق

او همان را وا نبشتی بر ورق

پرتو آن وحی بر وی تافتی

او درون خویش حکمت یافتی

عین آن حکمت بفرمودی رسول

زین قدر گمراه شد آن بوالفضول

کانچ می گوید رسول مستنیر

مر مرا هست آن حقیقت در ضمیر

پرتو اندیشه اش زد بر رسول

قهر حق آورد بر جانش نزول

هم ز نساخی بر آمد هم ز دین

شد عدو مصطفی و دین بکین

مصطفی فرمود کای گبر عنود

چون سیه گشتی اگر نور از تو بود

گر تو ینبوع الهی بودیی

این چنین آب سیه نگشودیی

تا که ناموسش به پیش این و آن

نشکند بر بست این او را دهان

اندرون می سوختش هم زین سبب

توبه کردن می نیارست این عجب

آه می کرد و نبودش آه سود

چون در آمد تیغ و سر را در ربود

کرده حق ناموس را صد من حدید

ای بسا بسته به بند ناپدید

کبر و کفر آن سان ببست آن راه را

که نیارد کرد ظاهر آه را

گفت اغلالا فهم به مقمحون

نیست آن اغلال بر ما از برون

خلفهم سدا فاغشیناهم

می نبیند بند را پیش و پس او

رنگ صحرا دارد آن سدی که خاست

او نمی داند که آن سد قضاست

شاهد تو سد روی شاهدست

مرشد تو سد گفت مرشدست

ای بسا کفار را سودای دین

بندشان ناموس و کبر آن و این

بند پنهان لیک از آهن بتر

بند آهن را کند پاره تبر

بند آهن را توان کردن جدا

بند غیبی را نداند کس دوا

مرد را زنبور اگر نیشی زند

طبع او آن لحظه بر دفعی تند

زخم نیش اما چو از هستی تست

غم قوی باشد نگردد درد سست

شرح این از سینه بیرون می جهد

لیک می ترسم که نومیدی دهد

نی مشو نومید و خود را شاد کن

پیش آن فریادرس فریاد کن

کای محب عفو از ما عفو کن

ای طبیب رنج ناسور کهن

عکس حکمت آن شقی را یاوه کرد

خود مبین تا بر نیارد از تو گرد

ای برادر بر تو حکمت جاریه ست

آن ز ابدالست و بر تو عاریه ست

گرچه در خود خانه نوری یافتست

آن ز همسایهٔ منور تافتست

شکر کن غره مشو بینی مکن

گوش دار و هیچ خودبینی مکن

صد دریغ و درد کین عاریتی

امتان را دور کرد از امتی

من غلام آن که او در هر رباط

خویش را واصل نداند بر سماط

بس رباطی که بباید ترک کرد

تا به مسکن در رسد یک روز مرد

گرچه آهن سرخ شد او سرخ نیست

پرتو عاریت آتش زنیست

گر شود پر نور روزن یا سرا

تو مدان روشن مگر خورشید را

هر در و دیوار گوید روشنم

پرتو غیری ندارم این منم

پس بگوید آفتاب ای نارشید

چونک من غارب شوم آید پدید

سبزه ها گویند ما سبز از خودیم

شاد و خندانیم و بس زیبا خدیم

فصل تابستان بگوید ای امم

خویش را بینید چون من بگذرم

تن همی نازد به خوبی و جمال

روح پنهان کرده فر و پر و بال

گویدش ای مزبله تو کیستی

یک دو روز از پرتو من زیستی

غنج و نازت می نگنجد در جهان

باش تا که من شوم از تو جهان

گرم دارانت ترا گوری کنند

طعمهٔ ماران و مورانت کنند

بینی از گند تو گیرد آن کسی

کو به پیش تو همی مردی بسی

پرتو روحست نطق و چشم و گوش

پرتو آتش بود در آب جوش

آنچنانک پرتو جان بر تنست

پرتو ابدال بر جان منست

جان جان چو واکشد پا را ز جان

جان چنان گردد که بی جان تن بدان

سر از آن رو می نهم من بر زمین

تا گواه من بود در روز دین

یوم دین که زلزلت زلزالها

این زمین باشد گواه حالها

گو تحدث جهرة اخبارها

در سخن آید زمین و خاره ها

فلسفی منکر شود در فکر و ظن

گو برو سر را بر آن دیوار زن

نطق آب و نطق خاک و نطق گل

هست محسوس حواس اهل دل

فلسفی کو منکر حنانه است

از حواس اولیا بیگانه است

گوید او که پرتو سودای خلق

بس خیالات آورد در رای خلق

بلک عکس آن فساد و کفر او

این خیال منکری را زد برو

فلسفی مر دیو را منکر شود

در همان دم سخرهٔ دیوی بود

گر ندیدی دیو را خود را ببین

بی جنون نبود کبودی بر جبین

هر که را در دل شک و پیچانیست

در جهان او فلسفی پنهانیست

می نماید اعتقاد و گاه گاه

آن رگ فلسف کند رویش سیاه

الحذر ای مومنان کان در شماست

در شما بس عالم بی منتهاست

جمله هفتاد و دو ملت در توست

وه که روزی آن بر آرد از تو دست

هر که او را برگ آن ایمان بود

همچو برگ از بیم این لرزان بود

بر بلیس و دیو زان خندیده ای

که تو خود را نیک مردم دیده ای

چون کند جان بازگونه پوستین

چند وا ویلی بر آید ز اهل دین

بر دکان هر زرنما خندان شدست

زانک سنگ امتحان پنهان شدست

پرده ای ستار از ما بر مگیر

باش اندر امتحان ما را مجیر

قلب پهلو می زند با زر به شب

انتظار روز می دارد ذهب

با زبان حال زر گوید که باش

ای مزور تا بر آید روز فاش

صد هزاران سال ابلیس لعین

بود ز ابدال و امیر المومنین

پنجه زد با آدم از نازی که داشت

گشت رسوا همچو سرگین وقت چاشت